På oppdagingsreise i språket

Dette opplegget tek utgangspunkt i arbeid med språket i Grunnlova.

Læringsmål:
Å kunne peike på, beskrive og diskutere språklege fenomen i ytringar på nynorsk og bokmål.

Grunnlova på nynorsk og bokmål

På sida til Lovdata finn du heile nynorsk- og bokmålsutgåvene av Grunnlova:
Kongeriket Noregs Grunnlov (nynorsk)
Kongeriket Norges Grunnlov (bokmål)

Nyttige omgrep

Agens: ein deltakar som gjer, får til å skje, rører seg, føler, sansar eller erkjenner (vert ofte uttrykt ved subjektet i ei setning, men ikkje alltid)

Patiens: ein deltakar (person eller ting) som er passiv, som det hender noko med, som vert karakterisert, som er ein stad eller liknande (vert ofte uttrykt ved objektet i ei setning, men ikkje alltid)

Agens og patiens vert kalla semantiske roller.

Substantivering: å lage eit substantiv av eit ord som tilhøyrer ein annan ordklasse (td. å gå frå operere til operasjon, frå parkere til parkering eller frå fri til fridom).

Nominalisering: å gjere eit setningsledd (oftast verbalet) om til eit nominalledd. Substantivering er den mest vanlege måten.

Aktiv verbform: vert brukt i setningar der subjektet er den som utfører eller set i gang handlinga, altså der subjektet er lik agens. Døme: Janne parkerte bilen.

Passiv verbform: den som vert utsett for handlinga (patiens), vert gjort om frå objekt til subjekt i setninga. Den handlande (agens) vert skubba ut til slutten av setninga eller vert heilt borte. Døme: Bilen vart parkert eller Bilen vart parkert av Janne.

Klarspråk: korrekt, klart og brukartilpassa språk i tekstar frå det offentlege, ifølgje Språkrådet.

(Ordlista er basert på Iversen, Otnes og Solem: Grammatikken i bruk)